استاندارد حسابداری ۳۰ سود هر سهم
استاندارد حسابداری ۳۰
سود هر سهم
(لازم‌الاجرا برای کلیه صورتهای مالی که دوره مالی آنها از تاریخ اول فروردین ۱۳۸۹ یا بعد از آن شروع می‌شود)
هدف
۱ . هدف این استاندارد، تجویز ضوابط تعیین و ارائه سود هر سهم، به منظور بهبود قابلیت مقایسه عملکرد واحدهای تجاری مختلف در یک دوره گزارشگری و مقایسه عملکرد یک واحد تجاری در دوره‌های گزارشگری مختلف است. اگرچه به دلیل کاربرد رویه‌های حسابداری متفاوت در تعیین سود، اطلاعات مربوط به سود هر سهم محدودیتهایی دارد با این حال ثبات رویه در تعیین مخرج کسر در محاسبات مربوط به سود هر سهم، گزارشگری مالی را بهبود می‌بخشد. لذا، تأکید اصلی این استاندارد بر مخرج کسر در محاسبه سود هر سهم است.
دامنه کاربرد
۲ . این استاندارد باید توسط واحدهای تجاری که سهام عادی یا سهام عادی بالقوه آنها به عموم عرضه شده یا در جریان عرضه عمومی است، بکار گرفته شود.
۳ . در مورد واحد تجاری اصلی که صورتهای مالی تلفیقی و صورتهای مالی جداگانه را با هم ارائه می‌کند، الزامات افشای این استاندارد تنها باید برمبنای اطلاعات تلفیقی اعمال شود. چنانچه واحد تجاری علاوه بر افشای سود هر سهم بر مبنای اطلاعات تلفیقی، بخواهد سود هر سهم را برمبنای صورتهای مالی جداگانه نیز افشا کند، باید آن را تنها در متن صورت سود و زیان جداگانه ارائه نماید و چنین اطلاعاتی نباید در صورتهای مالی تلفیقی ارائه شود.
۴ . سایر واحدهای تجاری، در صورت افشای سود هر سهم، باید مبلغ آن را براساس این استاندارد محاسبه و افشا کنند.
تعاریف
۵ . اصطلاحات ذیل در این استاندارد با معانی مشخص زیر بکار رفته است:
- ابزار مالکانه : هر قراردادی که معرف وجود حقوق باقیمانده نسبت به داراییهای واحد تجاری پس از کسر کلیه بدهیهای آن است.
- تقلیل : کاهش در سود هرسهم یا افزایش در زیان هر سهم با فرض تبدیل سهام عادی بالقوه به سهام عادی می‌باشد.
- سهام عادی : ابزار مالکانه‌ای است که حقوق مترتب بر آن مؤخر بر سایر ابزارهای مالکانه است.
- سهام عادی بالقوه : قراردادی که دارنده آن از حق تملک سهم عادی برخوردار است.
- صاحبان سهام عادی : دارندگان سهام عادی واحد تجاری یا واحد تجاری اصلی در گروه.
- ضدتقلیل : افزایش در سود هرسهم یا کاهش در زیان هر سهم با فرض تبدیل سهام عادی بالقوه به سهام عادی می‌باشد.
۶ . اصطلاح ”سود هر سهم“ در عنوان و متن استاندارد، با فرض سودآور بودن عملیات واحدهای تجاری انتخاب شده است، لذا در مواردی که عملیات واحد تجاری منجر به زیان گردد، اصطلاح ”زیان هر سهم“ جایگزین می‌شود.
۷ . اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام عادی و حق تقدم خرید سهام نمونه‌هایی از سهام عادی بالقوه هستند.
اندازه‌گیری
سود پایه هر سهم
۸ . واحد تجاری باید مبالغ سود پایه هر سهم را بر اساس سود خالص یا زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی محاسبه نماید.
۹ . سود پایه هر سهم باید با تقسیم سود خالص یا زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی بر میانگین موزون تعداد سهام عادی طی دوره محاسبه شود.
- هدف سود پایه هرسهم، ارائه شاخصی برای اندازه‌گیری منافع هر سهم عادی از عملکرد واحد تجاری طی دوره گزارشگری است.
- میانگین موزون تعداد سهام عادی طی دوره، به منظور انعکاس تغییرات در مبلغ سرمایه سهامداران عادی ناشی از تغییر تعداد سهام بکارگرفته می‌شود. میانگین موزون تعداد سهام عادی طی دوره برابر است با تعداد سهام عادی موجود در ابتدای دوره و تغییرات سهام عادی طی دوره که با استفاده از عامل وزنی زمان تعدیل می‌شود. عامل وزنی زمان، نسبت تعداد روزهای درجریان بودن سهام به مجموع تعداد روزهای دوره است.
- در تعیین میانگین موزون تعداد سهام عادی در شرکتهای سهامی عام، تاریخ ثبت افزایش سرمایه در مرجع ثبت شرکتها ملاک عمل قرار می‌گیرد. در سایر واحدهای تجاری، زمان منظور کردن سهام عادی با توجه به شرایط خاص صدور آنها تعیین می‌شود. در این رابطه بررسی دقیق محتوای رویدادهای مرتبط با صدور سهام به خصوص زمان دسترسی به منابع ناشی از افزایش سرمایه یا تسویه تعهدات مربوط از اهمیت خاصی برخوردار است.
- در ترکیب تجاری، سهام عادی که به عنوان بخشی از مابه‌ازای خرید صادر شده است از تاریخ تحصیل در محاسبه میانگین موزون تعداد سهام عادی منظور می‌شود زیرا واحد تحصیل‌کننده، نتایج عملیات واحد تحصیل‌شده را از آن تاریخ در صورت سود و زیان ارائه می‌کند.
- در مواردی که مابه‌ازای سهام عادی به طور کامل وصول نشده است، این سهام متناسب با مابه‌ازای دریافت شده، در محاسبه میانگین موزون تعداد سهام منظور می‌شود.
- چنانچه بخشی از سهام واحد تجاری اصلی، در تملک واحد(های) تجاری فرعی آن باشد، برای محاسبه سود هرسهم در صورتهای مالی تلفیقی باید تعداد سهام عادی متعلق به واحدهای تجاری فرعی از تاریخ تملک، از محاسبه میانگین موزون تعداد سهام عادی مستثنی شود.
۱۶ . در مواردی که تعداد سهام عادی بدون تغییر در منابع یا تعهدات افزایش یا کاهش می‌یابد، میانگین موزون تعداد سهام عادی برای کلیه دوره‌هایی که اطلاعات آن ارائه می‌شود باید تعدیل گردد.
- نمونه‌هایی از مواردی که تعداد سهام عادی بدون تغییر در منابع یا تعهدات کاهش یا افزایش می‌یابد به شرح زیر است:
الف. سود سهمی (افزایش سرمایه از محل سود تقسیم نشده یا اندوخته‌ها)،
ب . تجزیه سهام، و
ج . کاهش اجباری سرمایه در اجرای ماده ۱۴۱ اصلاحیه قانون تجارت.
همچنین در مواردی که حق تقدم با مبلغی کمتر از ارزش بازار سهام، صادر می‌شود، تنها معادل مبلغ اعمال حق تقدم، منابع یا تعهدات تغییر می‌کند لیکن از بابت تفاوت مبلغ اعمال حق تقدم با ارزش بازار سهام در زمان تصویب افزایش سرمایه که ”عنصر جایزه در حق تقدم“ نامیده می‌شود، تغییری در منابع یا تعهدات ایجاد نمی‌شود.
- در مورد سود سهمی و تجزیه سهام، بدون دریافت مابه‌ازا، سهام عادی برای سهامداران فعلی صادر می‌شود. بنابراین، تعداد سهام عادی بدون تغییر در منابع یا تعهدات افزایش می‌یابد. در کاهش اجباری سرمایه در اجرای ماده ۱۴۱ اصلاحیه قانون تجارت ممکن است تعداد سهام عادی موجود، بدون تغییر در منابع یا تعهدات کاهش یابد. تعداد سهام عادی قبل از این گونه رویدادها، متناسب با تغییر سهام عادی تعدیل می‌شود با این فرض که رویداد مربوط در آغاز دوره گزارشگری و دوره‌های ارائه اطلاعات مقایسه‌ای رخ داده است. برای مثال، چنانچه به ازای هرسهم موجود، دو سهم به‌عنوان سود سهمی صادر شود، برای محاسبه میانگین موزون تعداد سهام عادی، تعداد سهام قبل از تاریخ تصویب افزایش سرمایه در عدد سه ضرب می‌شود.
سود تقلیل یافته هر سهم
- واحد تجاری باید مبالغ سود تقلیل یافته هرسهم را بر اساس سود خالص یا زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی محاسبه کند.
- واحد تجاری برای محاسبه سود تقلیل یافته هرسهم، باید سود خالص یا زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی و میانگین موزون تعداد سهام عادی را با فرض تبدیل سهام عادی بالقوه تقلیل‌دهنده، تعدیل کند.
- هدف سود تقلیل یافته هرسهم، همانند سود پایه هر سهم، ارائه شاخصی برای اندازه‌گیری منافع هر سهم عادی از عملکرد واحد تجاری طی دوره گزارشگری است با این تفاوت که آثار تبدیل فرضی کلیه سهام عادی بالقوه تقلیل‌دهنده درنظرگرفته می‌شود.
- واحد تجاری باید برای محاسبه سود تقلیل‌یافته هرسهم، اقدامات زیر را انجام دهد:
الف. سود خالص یا زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی را به میزان هزینه‌های مالی مربوط به سهام عادی بالقوه تقلیل‌دهنده طی دوره و همچنین هر گونه درآمد یا هزینه ناشی از تبدیل سهام عادی بالقوه تقلیل‌دهنده، با درنظر داشتن آثار مالیاتی مربوط، تعدیل کند، و
ب . میانگین موزون تعداد سهام عادی را با این فرض که کلیه سهام عادی بالقوه تقلیل‌دهنده به سهام عادی تبدیل شده است، تعدیل نماید.
- برای محاسبه سود تقلیل یافته هرسهم باید فرض شود سهام عادی بالقوه تقلیل‌دهنده، در ابتدای دوره به سهام عادی تبدیل شده است، مگر اینکه تاریخ صدور آن در طی دوره باشد، که در این صورت تاریخ صدور ملاک عمل است.
- تعداد سهام عادی بالقوه تقلیل‌دهنده برای هر دوره، به طور مستقل تعیین می‌شود. درگزارشگری میان‌دوره‌ای، دوره مزبور، از ابتدای سال مالی تا تاریخ ترازنامه دوره میانی درنظر گرفته می‌شود و میانگین موزون تعداد سهام عادی بالقوه محاسبه شده در دوره‌های میانی قبلی، تأثیری بر محاسبات نخواهد داشت.
- در محاسبه میانگین موزون تعداد سهام عادی، سهام عادی بالقوه برای دوره‌ای که درجریان است، درنظر گرفته می‌شود. سهام عادی بالقوه‌ای که در دوره گزارشگری بازخرید یا ابطال می‌شود فقط برای بخشی از دوره که در جریان بوده است در محاسبه سود تقلیل‌یافته هر سهم منظور می‌شود. سهام عادی بالقوه‌ای که در دوره گزارشگری به سهام عادی تبدیل شده است، در محاسبه سود تقلیل‌یافته هر سهم از ابتدای دوره تا تاریخ تبدیل و از تاریخ تبدیل نیز سهام عادی مربوط، در محاسبه سود پایه و تقلیل یافته هر سهم درنظر گرفته می‌شود.
سهام عادی بالقوه تقلیل‌دهنده
- ۲۶. سهام عادی بالقوه تنها در صورتی باید به عنوان تقلیل‌دهنده درنظر گرفته شود که تبدیل آن به سهام عادی، سود هرسهم ناشی از عملیات در حال تداوم را کاهش یا زیان هر سهم ناشی از عملیات در حال تداوم را افزایش دهد.
- واحد تجاری، از سود خالص یا زیان ناشی از عملیات درحال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی، به عنوان رقم کنترلی، جهت تشخیص اثر تقلیل‌دهندگی یا ضد تقلیل‌دهندگی سهام عادی بالقوه استفاده می‌کند. سود خالص یا زیان ناشی از عملیات در حال تداوم، نتایج عملیات متوقف شده را دربرنمی‌گیرد.
- برای تشخیص تقلیل‌دهندگی یا ضد تقلیل‌دهندگی سهام عادی بالقوه، هر مجموعه سهام عادی بالقوه، به طور مجزا (و نه در مجموع) بررسی می‌شود. ترتیب بررسی سهام عادی بالقوه ممکن است بر تقلیل‌دهندگی آنها مؤثر باشد. بنابراین، به منظور حداکثرسازی تقلیل سود پایه هرسهم، هر مجموعه سهام عادی بالقوه، به ترتیب از بیشترین تا کمترین میزان تقلیل‌دهندگی بررسی می‌شود. معمولاً حق تقدم سهام بیشترین میزان تقلیل‌دهندگی را دارد.
تجدید ارائه
- چنانچه تعداد سهام عادی یا سهام عادی بالقوه بدون تغییر در منابع یا تعهدات، از طریق مواردی مانند سود سهمی و تجزیه سهام و عنصر جایزه در حق تقدم، افزایش یا در اثر کاهش اجباری سرمایه در اجرای ماده ۱۴۱ اصلاحیه قانون تجارت کاهش یابد، سود پایه و تقلیل‌یافته هرسهم برای کلیه دوره‌هایی که اطلاعات آن گزارش می‌شود، باید بر مبنای تعداد جدید سهام تعدیل گردد. چنانچه این تغییرات بعد از تاریخ ترازنامه اما قبل از تأیید صورتهای مالی روی دهد، محاسبه سود هر سهم برای آن دوره و اقلام مقایسه‌ای، باید برمبنای تعداد جدید سهام باشد. در صورت انعکاس چنین تغییراتی در محاسبه تعداد سهام، این موضوع باید افشا شود. به علاوه به منظور انعکاس آثار اصلاح اشتباه و تغییر در رویه‌های حسابداری، سود پایه و تقلیل یافته هر سهم باید برای کلیه دوره‌هایی که اطلاعات آن ارائه می‌شود، تجدید ارائه گردد.
- واحد تجاری سود تقلیل‌یافته هرسهم دوره(های) قبلی ارائه شده را بابت تغییر در مفروضات مورد استفاده در محاسبه سود هر سهم یا تبدیل سهام عادی بالقوه به سهام عادی، ارائه مجدد نمی‌کند.
نحوه ارائه
- واحد تجاری باید سود پایه و تقلیل یافته هرسهم را برای سود خالص یا زیان ناشی از عملیات در حال تداوم (به تفکیک عملیاتی و غیرعملیاتی) و سود خالص یا زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی در متن صورت سود و زیان ارائه کند. واحد تجاری باید سود پایه و تقلیل‌یافته هر سهم را برای تمام دوره‌هایی که اطلاعات آن گزارش می‌شود ارائه کند.
- سود هرسهم برای هر دوره‌ای که صورت سود و زیان تهیه می‌شود، ارائه می‌گردد. چنانچه سود تقلیل‌یافته هر سهم، حداقل برای یک دوره گزارش شود، برای تمام دوره‌هایی که اطلاعات آن، گزارش می‌شود ارائه می‌گردد، حتی اگر مبلغ آن برابر با سود پایه هر سهم باشد. چنانچه سود پایه و تقلیل‌یافته هر سهم برابر باشد، می‌توان آن را در یک سطر در صورت سود و زیان ارائه کرد.
- واحد تجاری که عملیات متوقف شده را گزارش می‌کند، باید سود پایه و تقلیل‌یافته هرسهم عملیات متوقف شده را در متن صورت سود و زیان ارائه کند.
- واحد تجاری باید سود پایه و تقلیل‌یافته هرسهم را ارائه کند حتی اگر مبلغ آنها منفی (زیان هر سهم) باشد.
افشا
- واحد تجاری باید موارد زیر را افشا کند:
الف. مبالغ استفاده شده در صورت کسر محاسبه سود پایه و تقلیل‌یافته هر سهم و تطبیق این مبالغ با سود خالص یا زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی.
ب . میانگین موزون تعداد سهام عادی استفاده شده در مخرج کسر محاسبه سود پایه و تقلیل‌یافته هر سهم و تطبیق میانگین موزون تعداد سهام هر کدام با یکدیگر.
ج . توصیف تغییرات عمده در تعداد سهام عادی یا سهام عادی بالقوه، علاوه بر موارد ذکر شده در بند ۲۹، که بعد از تاریخ ترازنامه انجام می‌شود.
- مبالغ سود هرسهم بابت وقوع تغییرات یاد شده در بند ۳۵ (ج) بعد از تاریخ ترازنامه تعدیل نمی‌شود زیرا این‌گونه تغییرات بر مبلغ سرمایه بکار رفته برای ایجاد سود یا زیان دوره، تأثیر نمی‌گذارد. افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و یا مطالبات، و تبدیل یا اعمال حقوق مربوط به سهام عادی بالقوه در تاریخ ترازنامه به سهام عادی، نمونه‌هایی از تغییرات یاد شده است.
تاریخ اجرا
- این استاندارد برای کلیه صورتهای مالی که دوره مالی آنها از تاریخ ۱/۱/۱۳۸۹ و بعد از آن شروع می‌شود، لازم‌الاجراست.
مطابقت با استانداردهای بین‌المللی حسابداری
- با اجرای الزامات این استاندارد، مفاد استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره ۳۳ با عنوان سود هرسهم (ویرایش مارس ۲۰۰۴) نیز رعایت می‌شود.
پیوست شماره ۱ : توضیحات تکمیلی
این پیوست بخش لاینفک استاندارد حسابداری شماره ۳۰ است.
سود خالص یا زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی واحد تجاری اصلی
۱ . برای محاسبه سود هر سهم برمبنای صورتهای مالی تلفیقی، منظور از سود خالص یا زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی واحد تجاری اصلی، سود خالص یا زیان گروه پس از کسر سهم اقلیت است.
انتشار حق تقدم خرید سهام
۲ . در مواردی که قیمت اعمال حق تقدم خرید سهام عادی کمتر از ارزش بازار سهام باشد صدور سهام با عنصر جایزه همراه است. چنانچه حق تقدم خرید سهام به همه سهامداران اعطا شود، تعداد سهام عادی استفاده شده در محاسبه سود پایه و تقلیل یافته هر سهم، برای تمام دوره‌های قبل از انتشار حق تقدم به شرح زیر محاسبه می‌شود:
| ارزش بازار هر سهم عادی بلافاصله قبل از تصویب انتشار حق تقدم خرید سهام عادی | × | تعداد سهام عادی موجود قبل از تصویب انتشار حق تقدم خرید سهام |
| ارزش بازار نظری هر سهم عادی بلافاصله پس از تصویب انتشار‌حق تقدم سهام عادی |
ارزش بازار نظری هر سهم بلافاصله پس از تصویب انتشار حق تقدم سهام عادی به شرح زیر محاسبه می‌شود:
| ارزش بازار سهام بلافاصله قبل از تصویب انتشار حق تقدم سهام عادی + عواید حاصل از اعمال حق تقدم |
| تعداد سهام موجود بعد از اعمال حق تقدم |
رقم کنترلی
۳ . برای تشریح نحوه بکارگیری رقم کنترلی توصیف شده در بند ۲۷ استاندارد، فرض کنید که اطلاعات زیر موجود است:
| ۸۰۰ر۴ | سود ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی – میلیون ریال |
| (۲۰۰ر۷) | زیان ناشی از عملیات متوقف شده قابل انتساب به صاحبان سهام عادی – میلیون ریال |
| (۴۰۰ر۲) | زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی – میلیون ریال |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۲ سهم | میانگین موزون تعداد سهام عادی |
| ۰۰۰ر۴۰۰ سهم | میانگین موزون تعداد سهام عادی بالقوه |
| سود (زیان) پایه هر سهم: | |
| ۴۰۰ر۲ | سود ناشی از عملیات در حال تداوم – ریال (۰۰۰ر۰۰۰ر۲ : ۰۰۰ر۰۰۰ر۸۰۰ر۴) |
| (۶۰۰ر۳) | زیان ناشی از عملیات متوقف شده – ریال (۰۰۰ر۰۰۰ر۲ : ۰۰۰ر۰۰۰ر۲۰۰ر۷) |
| (۲۰۰ر۱) | زیان پایه هر سهم – ریال |
در این مثال سهام عادی بالقوه، تقلیل‌دهنده است زیرا با فرض اینکه این سهام اثر سود و زیانی نداشته باشد، سود پایه هر سهم ناشی از عملیات در حال تداوم (رقم کنترلی) را
از ۴۰۰ر۲ ریـال بـه ۰۰۰ر۲ (۰۰۰ر۴۰۰ر۲ ÷ ۰۰۰ر۰۰۰ر۸۰۰ر۴) ریـال کاهش می‌دهد. واحد تجاری ۴۰۰ هزار سهم عادی بالقوه را در محاسبه سایر مبالغ سود هر سهم منظور می‌کند حتی اگر مبالغ سود هر سهم بدست آمده، در مقایسه با سود پایه هر سهم ضدتقلیل باشد، یعنی زیان هر سهم کمتر شود (۰۰۰ر۳ ریال به ازای هر سهم برای زیان ناشی از عملیات متوقف شده و ۰۰۰ر۱ریال به ازای هر سهم برای زیان دوره).
پیوست شماره ۲ : مثالهای توضیحی
این مثالها جنبه توضیحی دارند و بخشی از استاندارد حسابداری شماره ۳۰ نمی‌باشند.
مثال (۱) – محاسبه میانگین موزون تعداد سهام عادی (بند ۱۱ استاندارد)
| سهام موجود | سهام صادر شده | ||
| ۰۰۰ر۲ | ۰۰۰ر۲ | مانده در ابتدای سال مالی | ۱ فروردین ۲×۱۳ |
| ۸۰۰ر۲ | ۸۰۰ | صدور سهام جدید در ازای وجه نقد | ۳۱ شهریور۲×۱۳ |
| ۸۰۰ر۳ | ۰۰۰ر۱ | صدور سهام جدید در ازای وجه نقد | ۳۰ آذر ۲×۱۳ |
| ۸۰۰ر۳ | مانده در پایان سال مالی | ۲۹ اسفند ۲×۱۳ | |
| محاسبه میانگین موزون: | |||
| سهم ۶۵۰ر۲ = (×۰۰۰ر۱) + (× ۸۰۰) + (× ۰۰۰ر۲) | |||
| سهم ۶۵۰ر۲ = (×۸۰۰ر۳) + (× ۸۰۰ر۲) + (× ۰۰۰ر۲) یا |
مثال (۲) – افزایش سرمایه از محل سود تقسیم نشده یا اندوخته‌ها – سود سهمی (بند ۱۸ استاندارد)
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۶۰ | سود خالص سال ۱×۱۳ – ریال |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۱۲۰ | سود خالص سال ۲×۱۳ – ریال |
| ۰۰۰ر۲۰۰ | سهام عادی در ۱ فروردین ۱×۱۳ – تعداد |
|
۰۰۰ر۴۰۰ | صدور سهام جدید (سود سهمی) در ۱ مهر ۲×۱۳
دو سهم به ازای هر یک سهم موجود(۲×۰۰۰ر۲۰۰)- تعداد |
| ۲۰۰ = | سود پایه هر سهم در سال ۲×۱۳- ریال |
| ۱۰۰ = | سود پایه هر سهم (تعدیل شده) در سال ۱×۱۳ – ریال |
| چون سود سهمی موجب تغییر منابع یا تعهدات نمی‌شود فرض بر این است که از ابتدای سال ۱×۱۳ صادر شده است. |
مثال(۳) – نحوه محاسبه سود تقلیل‌یافته هر سهم ناشی از اوراق مشارکت قابل تبدیل (بند ۲۰ استاندارد)
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۱ | سود خالص – ریال | |||
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۱ | سهام عادی – تعداد | |||
| ۰۰۰ر۱ | سود پایه هر سهم – ریال | |||
| ۰۰۰ر۱۰۰ | اوراق مشارکت قابل تبدیل – تعداد | |||
| هر ۱۰ برگ اوراق مشارکت قابل تبدیل به سه سهم عادی است | ||||
| ۲۵% | نرخ مالیات | |||
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۱۰ | سود تضمین شده اوراق مشارکت در سال جاری – ریال | |||
| ۰۰۰ر۵۰۰ر۰۰۷ر۱= (۲۵/۰-۱) ۰۰۰ر۰۰۰ر۱۰ + ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۱ | سود خالص تعدیل شده – ریال | |||
| ۰۰۰ر۳۰ | تعداد سهام ناشی از تبدیل اوراق مشارکت | |||
| ۰۰۰ر۰۳۰ر۱=۰۰۰ر۳۰+۰۰۰ر۰۰۰ر۱ | تعداد سهام مورد استفاده برای محاسبه سود تقلیل یافته هر سهم | |||
| ۹۷۸ = ۰۰۰ر۰۳۰ر۱ : ۰۰۰ر۵۰۰ر۰۰۷ر۱ | سود تقلیل یافته هر سهم- ریال | |||
مثال (۴) – افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و یا مطالبات همراه با عنصر جایزه (بند ۱۷ استاندارد)
| ۲×۱۳ | ۱×۱۳ | ||
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۵۰۰ر۱ | ۰۰۰ر۰۰۰ر۱۰۰ر۱ | سود خالص واحد تجاری | |
| ۰۰۰ر۵۰۰ سهم | سهام عادی موجود قبل از انتشار حق تقدم خرید سهام | ||
| یک سهم جدید به‌ازای هر پنج سهم موجود | انتشار حق تقدم خرید سهام | ||
| ۰۰۰ر۱۰۰ سهم | تعداد سهام عادی جدید | ||
| ۰۰۰ر۱ ریال | قیمت اعمال حق تقدم خرید هر سهم | ||
| اول فروردین ۲×۱۳ | تاریخ تصویب انتشار حق تقدم | ||
| اول خرداد ۲×۱۳ | تاریخ اتمام پذیرهنویسی | ||
| ۴۵۰ر۱ ریال | ارزش بازار هر سهم عادی بلافاصله قبل از تصویب انتشار حق تقدم خرید سهام | ||
| ۲۹ اسفند هر سال | تاریخ گزارشگری |
محاسبه ارزش بازار نظری هر سهم بلافاصله پس از تصویب انتشار حق تقدم خرید سهام
| ارزش بازار نظری‌هر‌سهم‌‌بلافاصله پس از تصویب انتشار حق‌تقدم | = | مجموع عواید حاصل از‌اعمال حق‌تقدم + مجموع ارزش بازار سهام موجود بلافاصله قبل از تصویب‌انتشار‌حق‌تقدم |
| تعداد سهام موجود بعد از اعمال حق تقدم |
| = | (۰۰۰ر۱۰۰ × ۰۰۰ر۱) + (۰۰۰ر۵۰۰ × ۴۵۰ر۱) | ۳۷۵ر۱= |
| ۰۰۰ر۱۰۰ + ۰۰۰ر۵۰۰ |
محاسبه عامل تعدیل:
| ارزش بازار هر سهم بلافاصله قبل از تصویب انتشار حق تقدم | = | ۴۵۰ر۱ | ۰۵۴/۱= | |||||
| ارزش بازار نظری هر سهم بلافاصله پس از تصویب انتشار حق تقدم | ۳۷۵ر۱ | |||||||
| ۲×۱۳ | ۱×۱۳ | محاسبه سود پایه هر سهم | ||||||
| ریال | ریال | |||||||
| ۲۰۰ر۲ | ۰۰۰ر۵۰۰ ÷ ۰۰۰ر۰۰۰ر۱۰۰ر۱ | سود پایه هر سهم گزارش شده سال ۱×۱۳ | ||||||
| ۰۸۷ر۲ | ۰۰۰ر۰۰۰ر۱۰۰ر۱ | سود پایه هر سهم تجدید ارائه شده سال ۱×۱۳ با توجه به انتشار حق تقدم خرید سهام سال ۲×۱۳ | ||||||
| (۰۵۴/۱× ۰۰۰ر۵۰۰) | ||||||||
| ۵۵۲ر۲ | ۰۰۰ر۰۰۰ر۵۰۰ر۱ | سود پایه هرسهم سال۲×۱۳(شامل آثار انتشار حق تقدم خرید سهام) | ||||||
| (×۰۰۰ر۶۰۰)+( ×۰۵۴/۱×۰۰۰ر۵۰۰) | ||||||||
مثال (۵)- محاسبه سود پایه هر سهم و سود تقلیل یافته هر سهم و نحوه ارائه آن درصورت سود و زیان (مثال جامع)
این مثال نحوه محاسبه و ارائه سود پایه و سود تقلیل یافته هر سهم را به صورت سه ماهه و سالانه در سال ۱×۱۳ برای شرکت پویا ارائه می‌کند. رقم کنترلی، سود خالص (زیان) ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی شرکت است. برخی اطلاعات شرکت به شرح زیر است:
تعداد سهام عادی در ۱/۱/۱×۱۳ ۰۰۰ر۰۰۰ر۵ سهم
افزایش سرمایه نقدی در ۱/۳/۱×۱۳ ۰۰۰ر۲۰۰ سهم
شرکت ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۱۲ ریال اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام عادی با نرخ سود ۱۰ درصد در جریان دارد که هر ۰۰۰ر۰۰۰ر۱ ریال از اوراق مشارکت، قابل تبدیل به ۴۰ سهم عادی می‌باشد. سررسید اوراق مشارکت ۱/۴/۱×۱۳ بوده که در این تاریخ تبدیل شده است.
نرخ مالیات ۲۵ درصد
| سود خالص (زیان) قابل انتساب به صاحبان سهام عادی شرکت | سود خالص (زیان) ناشی از عملیات درحال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی شرکت | سال ۱×۱۳ | |
| ریال | ریال | ||
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۵ | ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۵ | سه ماهه اول | |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۵۰۰ر۶ | ۰۰۰ر۰۰۰ر۵۰۰ر۶ | سه ماهه دوم | |
| * ( ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۱) | ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۱ | سه ماهه سوم | |
| ( ۰۰۰ر۰۰۰ر۷۰۰) | ( ۰۰۰ر۰۰۰ر۷۰۰) | سه ماهه چهارم | |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۸۰۰ر۹ | ۰۰۰ر۰۰۰ر۸۰۰ر۱۱ | کل سال |
* شرکت پویا در سه ماهه سوم دارای ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۲ ریال زیان ناشی از عملیات متوقف شده می‌باشد.
سه ماهه اول سال ۱×۱۳
محاسبه سود پایه هر سهم:
| مبلغ | |
| ریال | |
|
۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۵ | سود خالص ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی
(معادل سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی) |
| میانگین موزون تعداد سهام عادی |
مدت |
سهام موجود |
تاریخ | |
| ۳۳۳ر۳۳۳ر۳ | ۰۰۰ر۰۰۰ر۵ | ۱/۱/۱×۱۳ تا ۳۱/۲/۱×۱۳ | ||
| – | – | ۰۰۰ر۲۰۰ | صدور سهام در ۱/۳/۱×۱۳ | |
| ۳۳۳ر۷۳۳ر۱ | ۰۰۰ر۲۰۰ر۵ | |||
| ۶۶۶ر۰۶۶ر۵ | جمع | |||
| ۹۸۷ ریال | سود پایه هر سهم |
محاسبه سود تقلیل یافته هر سهم :
| تعداد/ریال | |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۵ریال | سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی |
|
۰۰۰ر۰۰۰ر۲۲۵ ریال | اضافه‌می‌شود: اثر تبدیل فرضی اوراق مشارکت قابل تبدیل بر سود
(سود تضمین‌شده) (۲۵% -۱) × × (۱۰% × ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۱۲) |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۲۲۵ر۵ریال | سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی با فرض تبدیل |
| ۶۶۶ر۰۶۶ر۵ سهم | میانگین موزون تعداد سهام عادی |
| ۰۰۰ر۴۸۰ سهم | اضافه می‌شود: سهام عادی اضافی ناشی از تبدیل فرضی اوراق مشارکت قابل تبدیل |
| ۶۶۶ر۵۴۶ر۵ سهم | میانگین موزون تعدیل شده تعداد سهام عادی |
| ۹۴۲ ریال | سود تقلیل یافته هر سهم |
سه ماهه دوم سال ۱×۱۳
محاسبه سود پایه هر سهم:
| مبلغ | |
| ریال | |
|
۰۰۰ر۰۰۰ر۵۰۰ر۶ | سود خالص ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی (معادل سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی) |
| میانگین موزون تعداد سهام عادی |
مدت |
سهام موجود |
تاریخ |
| ۰۰۰ر۲۰۰ر۵ | ۱/۴/۱×۱۳ | ||
| ۰۰۰ر۴۸۰ | تبدیل اوراق مشارکت قابل تبدیل در ۱/۴/۱×۱۳ | ||
| ۰۰۰ر۶۸۰ر۵ | ۰۰۰ر۶۸۰ر۵ | ۱/۴/۱×۱۳ تا ۳۱/۶/۱×۱۳ | |
| ۰۰۰ر۶۸۰ر۵ | میانگین موزون تعداد سهام عادی | ||
| ۱۴۴ر۱ ریال | سود پایه هر سهم |
محاسبه سود تقلیل یافته هر سهم :
| تعداد/ریال | |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۵۰۰ر۶ ریال | سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی |
| – | اضافه می‌شود: اثر تبدیل فرضی اوراق مشارکت قابل تبدیل بر سود |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۵۰۰ر۶ ریال | سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی با فرض تبدیل |
| ۰۰۰ر۶۸۰ر۵ سهم | میانگین موزون تعداد سهام عادی |
| – | اضافه می‌شود: سهام عادی اضافی ناشی از تبدیل فرضی اوراق مشارکت |
| ۰۰۰ر۶۸۰ر۵ سهم | میانگین موزون تعدیل شده تعداد سهام عادی |
| ۱۴۴ر۱ ریال | سود تقلیل یافته هر سهم |
سه ماهه سوم سال ۱×۱۳
محاسبه زیان پایه هر سهم:
| مبلغ | |
| ریال | |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۱ | سود ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی |
| (۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۲) | زیان ناشی از عملیات متوقف شده قابل انتساب به صاحبان سهام عادی |
| (۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۱) | زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی |
| میانگین موزون تعداد سهام عادی |
مدت |
سهام موجود |
تاریخ |
| ۰۰۰ر۶۸۰ر۵ | ۰۰۰ر۶۸۰ر۵ | ۱/۷/۱×۱۳ تا ۳۰/۹/۱×۱۳ |
| مبلغ | |
| ریال | |
| سود (زیان) پایه هر سهم: | |
| ۱۷۶ | سود ناشی از عملیات در حال تداوم |
| (۳۵۲) | زیان ناشی از عملیات متوقف شده |
| (۱۷۶) | زیان پایه هر سهم |
محاسبه زیان تقلیل یافته هر سهم :
| مبلغ | |
| ریال | |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۱ | سود ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی |
| – | اضافه‌می‌شود: اثر تبدیل فرضی اوراق مشارکت قابل تبدیل بر سود |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۱ | سود ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی با فرض تبدیل |
| (۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۲) | زیان ناشی از عملیات متوقف شده قابل انتساب به صاحبان سهام عادی |
| (۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۱) | زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی با فرض تبدیل |
| ۰۰۰ر۶۸۰ر۵ سهم | میانگین موزون تعداد سهام عادی |
| – | اضافه می‌شود: سهام اضافی ناشی از تبدیل فرضی |
| ۰۰۰ر۶۸۰ر۵ سهم | میانگین موزون تعدیل شده تعداد سهام عادی |
| مبلغ | |
| ریال | |
| سود (زیان) تقلیل یافته هر سهم: | |
| ۱۷۶ | سود ناشی از عملیات در حال تداوم |
| (۳۵۲) | زیان ناشی از عملیات متوقف شده |
| (۱۷۶) | زیان تقلیل یافته هر سهم |
زیان پایه و تقلیل‌یافته هر سهم یکسان است، لذا بطور یکجا ارائه می‌شود.
سه ماهه چهارم سال ۱×۱۳
محاسبه زیان پایه و تقلیل یافته هر سهم:
| مبلغ | ||
| ریال | ||
|
(۰۰۰ر۰۰۰ر۷۰۰) | زیان ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی
(معادل زیان قابل انتساب به صاحبان سهام عادی) |
| میانگین موزون تعداد سهام عادی |
مدت |
سهام موجود |
تاریخ |
| ۰۰۰ر۶۸۰ر۵ | ۰۰۰ر۶۸۰ر۵ | ۱/۱۰/۱×۱۳ تا ۲۹/۱۲/۱×۱۳ | |
| (۱۲۳) ریال | زیان پایه و تقلیل یافته هر سهم |
کل سال ۱×۱۳
محاسبه سود پایه هر سهم:
| مبلغ | |
| ریال | |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۸۰۰ر۱۱ | سود خالص ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی |
| (۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۲) | زیان ناشی از عملیات متوقف شده قابل انتساب به صاحبان سهام عادی |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۸۰۰ر۹ | سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی |
| میانگین موزون تعداد سهام عادی |
مدت |
سهام موجود |
تاریخ |
| ۳۳۳ر۸۳۳ | ۰۰۰ر۰۰۰ر۵ | ۱/۱/۱×۱۳ تا ۳۱/۲/۱×۱۳ | |
| – | – | ۰۰۰ر۲۰۰ | صدور سهام عادی در ۱/۳/۱×۱۳ |
| ۳۳۳ر۴۳۳ | ۰۰۰ر۲۰۰ر۵ | ۱/۳/۱×۱۳ تا ۳۱/۳/۱×۱۳ | |
| – | – | ۰۰۰ر۴۸۰ | تبدیل اوراق مشارکت به سهام عادی |
| ۰۰۰ر۲۶۰ر۴ | ۰۰۰ر۶۸۰ر۵ | ۱/۴/۱×۱۳ تا ۲۹/۱۲/۱×۱۳ | |
| ۶۶۶ر۵۲۶ر۵ | میانگین موزون تعداد سهام عادی |
| مبلغ | |
| ریال | |
| سود پایه هر سهم: | |
| ۱۳۵ر۲ | سود ناشی از عملیات در حال تداوم |
| (۳۶۲) | زیان ناشی از عملیات متوقف شده |
| ۷۷۳ر۱ | سود پایه هر سهم |
محاسبه سود تقلیل یافته هر سهم :
| مبلغ | |
| ریال | |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۸۰۰ر۱۱ | سود خالص ناشی از عملیات درحال تداوم قابل انتساب به‌صاحبان سهام عادی |
|
۰۰۰ر۰۰۰ر۲۲۵ | اضافه‌می‌شود: اثر تبدیل فرضی اوراق مشارکت قابل تبدیل بر سود
(۲۵% – ۱) × × (۱۰% × ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۱۲) |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۲۵ر۱۲ | سودخالص ناشی از عملیات در حال تداوم قابل انتساب به صاحبان سهام عادی با فرض تبدیل |
| (۰۰۰ر۰۰۰ر۰۰۰ر۲) | زیان ناشی از عملیات متوقف شده قابل انتساب به صاحبان سهام عادی |
| ۰۰۰ر۰۰۰ر۰۲۵ر۱۰ | سود خالص قابل انتساب به صاحبان سهام عادی با فرض تبدیل |
| ۶۶۶ر۵۲۶ر۵ سهم | میانگین موزون تعداد سهام عادی |
|
۰۰۰ر۱۲۰ سهم | اضافه می‌شود: سهام اضافی ناشی از تبدیل فرضی اوراق مشارکت قابل تبدیل (۰۰۰ر۱۲۰ = × ۰۰۰ر۴۸۰) |
| ۶۶۶ر۶۴۶ر۵ سهم | میانگین موزون تعدیل شده تعداد سهام عادی |
| مبلغ | |
| ریال | |
| سود تقلیل یافته هر سهم: | |
| ۱۲۹ر۲ | سود ناشی از عملیات در حال تداوم |
| (۳۵۴) | زیان ناشی از عملیات متوقف شده |
| ۷۷۵ر۱ | سود تقلیل یافته هر سهم |
نحوه ارائه اطلاعات سود (زیان) هر سهم شرکت پویا در صورت سود و زیان به شرح زیر است:
| مبلغ | ||
| ریال | ریال | |
| سودپایه هر سهم: | ||
| سود خالص ناشی از عملیات در حال تداوم: | ||
| ۶۲۰ر۱ | عملیاتی | |
| ۵۱۵ | غیرعملیاتی | |
| ۱۳۵ر۲ | ||
| (۳۶۲) | زیان ناشی از عملیات متوقف شده | |
| ۷۷۳ر۱ | ||
| سود تقلیل یافته هر سهم: | ||
| سود خالص ناشی از عملیات در حال تداوم: | ||
| ۶۲۰ر۱ | عملیاتی | |
| ۵۰۹ | غیرعملیاتی | |
| ۱۲۹ر۲ | ||
| (۳۵۴) | زیان ناشی از عملیات متوقف شده | |
| ۷۷۵ر۱ |
جدول زیر شامل اطلاعات سه ماهه و سالانه سود هر سهم برای شرکت پویا می‌باشد. هدف این جدول، نشان دادن این موضوع است که جمع اطلاعات سه ماهه سود هر سهم برای چهار دوره، لزوماً برابر با اطلاعات سالانه سود هر سهم نیست. به موجب استاندارد افشای اطلاعات زیر الزامی نیست.
|
کل سال | سه ماهه چهارم | سه ماهه سوم | سه ماهه دوم | سه ماهه اول |
شرح |
| ریال | ریال | ریال | ریال | ریال | |
| سود (زیان) پایه هر سهم: | |||||
| ۱۳۵ر۲ | (۱۲۳) | ۱۷۶ | ۱۴۴ر۱ | ۹۸۷ | سودخالص (زیان) ناشی‌از عملیات درحال‌تداوم |
| (۳۶۲) | – | (۳۵۲) | – | – | زیان ناشی از عملیات متوقف شده |
| ۷۷۳ر۱ | (۱۲۳) | (۱۷۶) | ۱۴۴ر۱ | ۹۸۷ | |
| سود (زیان) تقلیل یافته هر سهم: | |||||
| ۱۲۹ر۲ | (۱۲۳) | ۱۷۶ | ۱۴۴ر۱ | ۹۴۲ | سودخالص(زیان) ناشی از عملیات درحال‌تداوم |
| (۳۵۴) | – | (۳۵۲) | – | – | زیان ناشی از عملیات متوقف شده |
| ۷۷۵ر۱ | (۱۲۳) | (۱۷۶) | ۱۴۴ر۱ | ۹۴۲ |
پیوست شماره ۳ : مبانی نتیجه‌گیری
این پیوست بخشی از استاندارد حسابداری شماره ۳۰ نمی‌باشد.
مقدمه
۱ . اطلاعات سود هر سهم به منظور ارزیابی عملکرد واحد تجاری و پیش‌بینی عملکرد آینده آن سودمند است. کمیته تدوین استانداردهای حسابداری سازمان حسابرسی در پاسخ به نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان گزارشهای مالی، پروژه تدوین استاندارد حسابداری سود هر سهم را در سال ۱۳۸۰ در دستور کار گروه کارشناسی قرار داد. پس از انجام مطالعات اولیه، تحقیقات میدانی و تهیه پیش‌نویس استاندارد مذکور بنا به دلایلی از جمله نرخهای متفاوت مالیاتی برای سهامداران، اختلاف نظر در محاسبات میانگین موزون تعداد سهام و نتایج حاصل از فرآیند نظرخواهی، این پروژه مسکوت ماند. در سال ۱۳۸۵ با توجه به نیاز بازار سرمایه به اطلاعات سود هر سهم، موضوع مجدداً در دستور کار کمیته قرار گرفت. حاصل کار این کمیته و گروه کارشناسی آن، تدوین استاندارد حسابداری شماره ۳۰ با عنوان سود هر سهم می‌باشد.
هدف سود هر سهم
۲ . هدف محاسبه سود پایه هر سهم، بهبود مقایسه عملکرد واحدهای تجاری در یک دوره گزارشگری و مقایسه عملکرد یک واحد تجاری در دوره‌های گزارشگری مختلف است. هدف محاسبه سود تقلیل‌یافته هر سهم نیز هماهنگ با هدف محاسبه سود پایه هر سهم می‌باشد، با این تفاوت که آثار تبدیل فرضی تمام سهام عادی بالقوه تقلیل‌دهنده موجود در طی دوره را نیز درنظر می‌گیرد. در واقع هدف از محاسبه سود تقلیل‌یافته هر سهم، انعکاس اثر احتمالی تبدیل فرضی سهام عادی بالقوه و کاهش احتمالی سود پایه هر سهم، به منظور علامت‌دهی در مورد کاهش بالقوه سود پایه هر سهم است.
محاسبه سود هر سهم
میانگین موزون تعداد سهام عادی
۳ . در محاسبه سود پایه و تقلیل‌یافته هر سهم، استفاده از میانگین موزون تعداد سهام عادی ضروری است، زیرا اثر افزایش یا کاهش در سهام موجود بر سود، به بخشی از دوره مربوط می‌شود که مابه‌ازای آن در اختیار واحد تجاری بوده است. به عبارت دیگر، استفاده از این مبنا، مدت استفاده از مابه‌ازای دریافت شده را درنظر می‌گیرد.
۴ . به منظور تعیین میانگین موزون تعداد سهام، در مواردی که صدور سهام عادی در قبال مابه‌ازای نقدی است، تاریخ ثبت افزایش سرمایه در مرجع ثبت شرکتها، ملاک عمل قرار می‌گیرد زیرا استفاده از وجوه تنها پس از ثبت افزایش سرمایه امکانپذیر است.
۵ . در صورتی که مابه‌ازای سهام به طور کامل وصول نشده باشد، این سهام متناسب با مابه‌ازای دریافت شده، در محاسبه میانگین موزون تعداد سهام منظور می‌شود، زیرا فقط وجوه دریافتی، عملیات واحد تجاری را تحت تأثیر قرار می‌دهد و این سهام، حق مشارکت در تقسیم سود را نیز داراست.
۶ . افزایش سرمایه ممکن است از محل مطالبات سهامداران باشد. در چنین مواردی، از آنجا که سهامدار، اختیار دریافت طلب یا خرید سهام جدید را دارد، افزایش سرمایه مانع خروج وجه نقد از واحد تجاری می‌گردد و در نتیجه با این نوع افزایش سرمایه همانند افزایش سرمایه نقدی برخورد می‌شود. در این موارد، تاریخ اتمام پذیرهنویسی حق تقدم، مبنای تعیین میانگین موزون تعداد سهام است.
تقلیل
۷ . هر چند سهام عادی بالقوه، در تاریخ گزارشگری حق مشارکت در سود را ندارد، اما در آینده با تبدیل به سهام عادی، حق مشارکت در سود را خواهد داشت. بنابراین، در محاسبه سود تقلیل‌یافته هر سهم درنظر گرفته می‌شود، زیرا این تبدیل می‌تواند با افزایش تعداد سهام، سود تقسیمی متعلق به هر سهم را کاهش دهد. از این رو تقلیل بالقوه، با نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان در ارتباط می‌باشد.
۸ . اینکه سهام عادی بالقوه واقعاً به سهام عادی تبدیل خواهد شد، معمولاً در تاریخ گزارشگری واحد تجاری قابل تعیین نیست. با این حال با فرض تبدیل، برآورد معقولی از سود هر سهم امکانپذیر است.
ضد تقلیل
۹ . در محاسبه سود تقلیل‌یافته هر سهم به دلیل رعایت احتیاط، تنها سهام عادی بالقوه که سود هر سهم ناشی از عملیات در حال تداوم را کاهش یا زیان هر سهم ناشی از عملیات در حال تداوم را افزایش می‌دهد، درنظر گرفته می‌شود. اعمال حق تقدم خرید سهام و تبدیل اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام عادی، چنانچه تأثیر ضدتقلیل‌دهندگی داشته باشد نادیده گرفته می‌شود.
- برای تعیین تقلیل‌دهندگی سهام عادی بالقوه در محاسبه سود تقلیل‌یافته هرسهم، از سود خالص یا زیان ناشی از عملیات در حال تداوم (سود یا زیان قبل از عملیات متوقف شده) به عنوان رقم کنترلی استفاده می‌شود. سود خالص یا زیان ناشی از عملیات در حال تداوم به عنوان رقم کنترلی درنظر گرفته می‌شود، زیرا این رقم قابلیت مقایسه بیشتری دارد، در صورتی که توقف عملیات در هر دوره گزارشگری تکرار نمی‌شود.
انتشار حق تقدم
- انتشار حق تقدم خرید سهام که قیمت اعمال آن در زمان انتشار، کمتر از ارزش بازار سهام بلافاصله قبل از تصویب افزایش سرمایه است، دربرگیرنده عنصر جایزه می‌باشد. عنصر جایزه به معنای افزایش تعداد سهام بدون تغییر در منابع یا تعهدات واحد تجاری است و به همین دلیل همانند سود سهمی، اقلام مقایسه‌ای باید به منظور قابلیت مقایسه سال جاری با سالهای قبل، ارائه مجدد شود.
ارائه در صورت سود و زیان
- مبالغ سود پایه و سود تقلیل‌یافته هرسهم برای سود خالص (زیان) ناشی از عملیات در حال تداوم به تفکیک عملیاتی و غیرعملیاتی باید در متن صورت سود و زیان ارائه شود، زیرا سرمایه‌گذاران اهمیت زیادی برای این تفکیک قائل هستند و در ارزیابی عملکرد واحد تجاری مؤثر واقع می‌شود.